Hans Boland (voordrachtskunstenaar) en Oleg Lysenko (accordeon)

De sneeuwstorm (Alexandr Poesjkin)

Oleg Lysenko en Hans Boland presenteren: DE SNEEUWSTORM van ALEXANDR POESJKIN.

Het is 1812, Napoleon staat op het punt Rusland binnen te vallen. Zonder enige notie van het dreigende gevaar zijn Masja, een lief meisje van zeventien, en Vladimir, een jonge vaandrig met verlof, wanhopig verliefd. Een huwelijk zit er niet in, want zij is rijk en hij arm. Zij besluiten stiekem te trouwen en ervandoor te gaan. Een sneeuwstorm gooit roet in het eten…

Alexandr Poesjkin (1799-1837) is zonder meer de primus inter pares van de grote Russische klassieke schrijvers. Hij wordt tot op de dag van vandaag massaal door alle Russen in de leeftijd van vier tot over de honderd op handen gedragen. Poesjkin is met geen enkele van zijn collega’s te vergelijken, sterker nog, zowel met zijn werk als met zijn persoon vormt hij een verbluffend contrast met de groten na hem: Gogol, Toergenjev, Dostojevski, Tolstoi en Tsjechov. Bij hen zoeken wij als niet-Russen naarstig naar de Russische ziel, bij Poesjkin niet, of veel minder. Poesjkin lijkt de lichtvoetigheid zelve en wordt niet voor niets altijd en eeuwig vergeleken met Mozart. Zijn stijl is puntig en bondig. Zijn geest is doortrokken van westerse waarden: vrijheid van het individu, onafhankelijk denken, democratische idealen. Hoewel Poesjkin hoofdzakelijk poëzie schreef, is hij ook in zijn proza onovertroffen. De combinatie van vaart, spanning en humor zorgt voor een vertellerskunst die haar gelijke niet kent. Maar wat Poesjkin vooral zo bijzonder maakt is het diepe menselijke gevoel, zonder enige sentimentaliteit maar ook zonder enige reserve, dat uit al zijn werk spreekt.

In een duo-voorstelling van een uur brengen Hans Boland en Oleg Lysenko Poesjkins magnifieke korte verhaal ‘De sneeuwstorm’. Boland heeft het complete verzamelde werk van Poesjkin vertaald, waarvoor hij in 2015 werd onderscheiden met de Martinus Nijhoff Prijs, de belangrijkste onderscheiding voor literair vertalers; ook geldt hij als een zeer bekwaam voordrachtskunstenaar. Lysenko is een virtuoos accordeonist (conservatoria van Kyïv en Rotterdam) en heeft een voorliefde voor discipline-overschrijdende projecten waarin literatuur en muziek elkaar aanvullen en in elkaar overvloeien; voor ‘De sneeuwstorm’ heeft hij zich vooral laten inspireren door de ‘muzikale illustraties’ die de bekende componist Georgi Sviridov (1915-1998) in 1975 bij Poesjkins verhaal schreef. Oleg speelt eigen transcripties van ‘De sneeuwstorm’- suite op de bayan.

BIOGRAFIEËN

Oleg Lysenko (1974,Oekraïne) volgde zijn opleiding aan het muziekcollege van Poltava, waarna hij een beurs won voor de vermaarde Tchaikovsky Nationale Muziek Academie in Kiev.

Na zijn afstuderen in 1999, bracht Oleg zijn eerste CD ‘Awakening’ uit en zette hij zijn studie voort aan de Messiaen Academie in Nederland. Vervolgens specialiseerde hij zich in Argentijnse tango op bayan en bandoneon aan het Rotterdamse Conservatorium. In de categorie “Ensemble” won hij met medestudenten de derde prijs op de Internationale Accordeon Competitie (IAC) in Castelfidardo, Italië. Twee jaar later nam Oleg als solist opnieuw deel aan de IAC en won de eerste prijs met zijn vertolking van een werk van Victor Vlasov: “Vijf gezichten op het land van de Goelag archipel”, tevens het titelstuk van zijn in 2012 verschenen CD.

Oleg heeft o.a. gespeeld met het Rotterdams Philharmonisch Orkest, samen met de Russische bariton Dmitry Hvorostovsky. Hij trad op in de Spiegelzaal van het Concertgebouw voor de AVRO op radio 4 en bij het VPRO televisieprogramma Vrije Geluiden. Oleg heeft een voorliefde voor genre-overschrijdende projecten waarbij beeldende kunst, literatuur en muziek elkaar aanvullen en in elkaar overvloeien. Recent trad hij onder meer op met schrijver en beeldend kunstenaar Armando, beeldhouwer en tekenaar Koenraad Tinel en met de schrijvers Stefan Brijs en Stefan Hertmans en  met de vertaler Hans Boland en de journalist/schrijver Peter d’Hamecourt.

Hans Boland

1951 Geboren te Jakarta (Indonesië).
1959 Verhuizing naar Oegstgeest.
1961 Begin pianostudie (lessen tot 1968 en van 1975-1981).
1963 Eerste prijs voor een werkstuk over India (de overige prijswinnaars waren volwassenen). De prijsvraag was uitgeschreven door de Indiase ambassade.
1968 Eindexamen gymnasium A (Rijnlands Lyceum Oegstgeest).
1968 (september-december) Cursus Engels in Londen, resulterend in het ‘Lower Certificate in English’ van de Universiteit van Cambridge.
1969 (januari-juni) Reis door Zuid-Europa en Noord-Afrika.
1969 (september) Aan vang studie Slavistiek aan de Universiteit van Amsterdam.
1970 Kandidaatsexamen (bijvak Tsjechisch). Zomercursus voor leraren Russisch in Moskou. Aanstelling  als student-assistent.
1974 Doctoraalexamen – met pedagogische aantekening – cum laude (bijvakken Georgisch en Deens).
1974-75 Werkzaam bij de Stichting Leerplan Ontwikkeling en het Centraal Instituut voor Toets Ontwikkeling. Studie Pools, Italiaans en Zweeds.
1975 Aanstelling als wetenschappelijk medewerker bij de Rijks Universiteit Groningen (volledige dagtaak).
1976 Studie Turks. Tolk-gids bij een reis van Groningse historici door de Sovjet-Unie.
1977 Verblijf van twee maanden in Oxford. Studie semiotiek.
1978 Verblijf van een maand in Krasnodar (Zuid-Rusland).
1979 Verblijf van een maand in Moskou.
1979-80 ‘Sabbatical leave’ in Spanje. Verdieping in de ‘Frankfurter Schule’ (met name Adorno).
Studie Spaans.
1981 Eerste boekpublicatie (In andermans handen, gedichten van Anna Achmatova, Meulenhoff, Amsterdam, 4e druk 1985). Eerste radio-interview.
1983 Doctoraat in de Letteren (titel proefschrift: Poëzie en getal:
een arithmologische analyse van Axmatova’s ‘Poèma bez geroja’). Ontslagname bij de RUG met het doel van ‘horizonverbreding’. Verblijf van vier maanden in Rome.
1984-86 Woonachtig in Griekenland: studie Nieuwgrieks en vele reizen binnenslands. Krant- en tijdschriftpublicaties van essays over en vertalingen van Russische literatuur.
1986-92 Opnieuw in Nederland i.v.m. gezinssituatie. ‘Freelance literator’: publicaties en lezingen over Russische literatuur, vertalingen van Russische poëzie, redacteur van een mensenrechtentijdschrift, medewerking aan verscheidene literaire radioprogramma’s, vertalingen van films voor het Nederlands Film Instituut, privéles Russisch, tolk, reisleider.
1989 Publicatie n.a.v. Achmatova’s honderdste geboortedag, die in Vrij Nederland een van de belangrijkste literaire uitgaven van het jaar werd genoemd; NOS-literair besteedde er een dubbele radio-uitzending aan. Op 21 november 1991 zond de VPRO-radio in het kader van de tweejaarlijkse NOS-hoorspelenweek ‘De Bronzen Ruiter: hoorspel voor mannen stem en noodweer’ uit, waarvoor Hans Boland het script schreef en de acteursrol vervulde. Op 10 december werd het herhaald; het jaar daarop werd het nogmaals uitgezonden door de Nederlandse radio en door de Belgische radio.
1992 Eerste publicatie bij Papieren Tijger (vertaling van Poesjkins ‘Bronzen Ruiter’, in een tweetalige editie, aangevuld met een essay over de betekenis van Poesjkins werk, en een omvangrijke – naar Nederlandse maatstaven – biografie).
1992 Verblijf van acht maanden in Vologda (Noord-Rusland), waar hij een stoomcursus Nederlands gaf voor leerlingen en docenten van de plaatselijke Lerarenacademie. In september 1992 kreeg Hans
Boland een aanstelling bij de Universiteit van Sint-Petersburg als hoofddocent Nederlandse taal- en letterkunde.
1996 De Petersburgse literaire almanak Urbi publiceerde twee cycli met Russische gedichten van Bolands hand, waarmee hij naar eigen weten de eerste Nederlandse dichter werd met een Russische stem. In zijn Petersburgse jaren zette hij zich actief in voor de publicatie van Nicolaas Witsens ‘Moskovische Reyse’ (gepubliceerd met financiële hulp van het CROSS). Uit zijn vertalingen droeg hij bij diverse gelegenheden – zoals de universitaire ‘Nederlandse club’ en de Petersburgse jaarlijkse ‘Poesjkin-dagen’ – voor. Verder nam hij actief deel aan diverse historische en linguïstische congressen in Sint-Petersburg en Moskou. In deze jaren verschenen er grote stukken over Bolands activiteiten in De Telegraaf en Het Parool, terwijl ook Rutger Kopland, ooit te gast bij de vakgroep Nederlands, in zijn bevindingen, gepubliceerd in de Volkskrant, zijn naam vijf keer vermeldde. Tenslotte heeft Hans Boland in Petersburg bij tal van gelegenheden gefungeerd als begeleider en consultant voor tal van Nederlandse ambtenaren, schrijvers en zakenlui. Het belangrijkste was de publicatie van zijn leergang Nederlands voor Russen (‘Goed zo!’), in twee delen plus een lerarenhandwijzing en zes cd’s. De publicatie werd onderscheiden met de jaarlijkse prijs voor ‘De beste wetenschappelijke publicatie van een medewerker van de Universiteit van Sint-Petersburg’. Eind 1996 remigreerde Boland naar Nederland waar hij zich als altijd bezighoudt met het vertalen van Russische literatuur en een enkele film, hij houdt voordrachten, geeft privéles Russisch, leidt af en toe een (literaire) reis naar Rusland en dergelijke. Sinds 1986 is Boland min of meer actief geweest als voordrager van door hem vertaalde poëzie.

Zijn optredens in 1996 en 1997 in het Groningse Oosterpoort-theater, met poëzie van Achmatova en Poesjkin, en in samenwerking met de bekende pianist Bernd Brackman, werden uitgezonden door de KRO radio. In maart 1996 vond er een door hemzelf georganiseerde tournee van een week met Jevgeni Rijn plaats: ze traden op in Maastricht, Rotterdam en Amsterdam.
In april 1996 deed Boland mee aan een door Poetry International georganiseerd tweedaags festival met vier jonge Petersburgse dichters. In 1999 richtte hij een Poesjkintentoonstelling voor Poetry International. Sinds 1999 verschijnt tweejaarlijks een nieuw deel van zijn vertaling van het volledige werk van Alexandr Poesjkin bij Papieren Tijger in Breda, dat in 10 delen gaat verschijnen.
In 2000 begon Boland Hongaars te leren. In 2003 werd hem de tweejaarlijkse Aleida Schotprijs voor vertalingen uit een der Slavische talen toegekend voor het derde deel van zijn vertaling van het verzamelde werk van Poesjkin.
In 2007 is Hans Boland – met het verschijnen van ‘Late Lyriek’ – de eerste in de wereld die alle lyriek van Poesjkin vertaald heeft.
2009 Filter Vertaalprijs 2009 voor de vertaling van Dostojevski’s ‘Duivels’.
2010 RusPrix Award 2010 voor zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de Nederlands-Russische culturele betrekkingen op het gebied van de literatuur.
2011 Na 52 jaar gaat Hans Boland terug naar zijn geboorteland Indonesië, waar hij eerst een cursus Indonesisch volgt. Drie jaar later, in 2014, vestigt Boland zich in Indonesië.
2014 in augustus krijgt Hans de eervolle Poesjkinmedaille toegekend. Hij weigert echter, omdat die zou worden uitgereikt door Vladimir Poetin. Enkele maanden later aanvaardt hij met veel plezier de Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2015. In 2016 is de volledige vertaling van Poesjkin een feit.