Hans Aarsman (1951) is schrijver en fotograaf. Als fotodetective analyseert hij nieuwsfoto’s in zijn veelgelezen column in De Tijd. En iedere donderdag staat in de Volkskrant de Aarsman Collectie, waarin hij als een detective met een loep boven foto’s hangt. In zijn theatercollege doet hij aan de hand van nieuwsfoto’s uit de doeken hoe je van waarneming naar theorie gaat en weer terug. Ook behandelt hij een heuse cold case.

Uit een waarneming een theorie afleiden is niet voorbehouden aan wetenschappers en detectives. Iedereen doet het de hele dag, zonder erbij stil te staan. Daarbij worden alleen zoveel kapitale fouten gemaakt, dat het volgens Hans Aarsman geen kwaad kan om dat proces eens onder de loep te nemen.

Een voorbeeld 

Je kunt de autosleutels niet vinden.
Dat is een waarneming.
Mijn lief heeft de auto mee.
Dat is een theorie.
Dan moet de auto niet meer in de straat staan.
Zo check je de theorie.
Je loopt naar het raam en ziet geen auto.
Dus je theorie klopt…

“Je zult zien”, zegt Aarsman, “eenmaal bewust van hoe je van waarneming naar theorie gaat, wordt het leven er vrolijker op. Minder zorgen, minder poeha, betere ideeën, betere beslissingen.”

Mike Peek in Het Parool van 4 april 2024 (fragment):

“In Detectiveparadijs analyseert Hans Aarsman weer allerlei foto’s, maar hij schotelt ons ook een cold case voor aan de hand van een poppenhuis met een lijk erin. Tien jaar oud was Hans Aarsman al toen zijn moeder toegaf dat Sinterklaas niet bestaat. Hij was woest. Niet op haar of op de leugen, maar op zichzelf. Hoe had hij de aanwijzingen kunnen missen? Dat kleine kacheltje thuis, daar kon toch nog nooit een Piet doorheen?

Het is een soort ‘origin story’ waarmee Aarsman zijn levenslange obsessie met het betere speurwerk verklaart. Dit mocht en zou hem nooit meer overkomen. In Detectiveparadijs geeft hij een workshop methodisch waarnemen aan de hand van vier vragen: Wat neem ik waar? Wat is hier aan de hand? Zijn er andere verklaringen mogelijk? Welke sporen bevestigen die verklaring?

Aarsman werd bij het grote publiek vooral bekend door zijn Volkskrantrubriek De Aarsman Collectie, waarin hij (pers)foto’s minutieus analyseert. Dat is doorgaans ook het uitgangspunt van zijn theatershows. Dit keer krijgen we bijvoorbeeld een plaat te zien van een vos in Londen. Je eerste gedachte is dat het een opgezet dier moet zijn. Er lopen toch geen vossen over straat in de Engelse hoofdstad?

Moord in poppenhuis

De lol van een avondje Aarsman zit hem in de geestige, nerderige manier waarop hij bewijs verzamelt om eerste aannames onderuit te schoffelen en nieuwe theorieën te staven. Dat lukt hem bij deze vos glansrijk. In Detectiveparadijs blijken de foto’s een amuse om ons voor te bereiden op een heuse cold case. De hoofdmaaltijd is een lange, klassikale analyse van het poppenhuis Attic dat Frances Glessner Lee in 1946 maakte om detectives te trainen in het oplossen van mogelijke moorden. We zien een dame aan een touw hangen op haar eigen zolder. Ze lijkt zichzelf van het leven te hebben beroofd, maar waarom ligt de stoel waar ze op stond zo ver weg? Waarom heeft ze krassen op haar gezicht? En waarom draagt ze slechts één schoen en ligt de andere op de trap?

Fotograaf: Claudia Sola